एजेन्सी । पहिले कम्प्यूटरको संसारमा, किबोर्डबाट टाइप गरिएका सामग्री धेरैजसो हुन्थ्यो । त्यसपछि इन्टरनेटले संसारलाई एउटा सानो बक्समा समेट्न थाल्यो । त्यसपछि मोबाइलको युग आयो जसले क्यामेरा लिएर आयो ।

मोबाइलका कारण संसारभर इन्टरनेटको चलन धेरै आयोे । पछिल्लो समय इन्टरनेटको स्पीड पहिलेको तुलनामा तिब्र भएको बेलामा यहाँ धेरैजसो भिडियोहरु मोबाइलमा देखिएका छन् । हामी डेस्कटपबाट वेबमा मोबाइलमा र पठन सामग्रीहरु फोटोबाट भिडियोमा परिवर्तन भइरहेका छन । तर, के यो प्रविधिको अन्त्य हो ? वा यसमा थप हुन सक्छ ?

फेसबुकका संस्थापक मार्क जुकरबर्गले हालै मेटाभर्सको रूपमा यसको जवाफ दिए । उनका अनुसार मोबाइल इन्टरनेटको अर्को पुस्ता मेटाभर्स बन्छ । यो मेटाभर्स के हो ? जसलाई फेसबुक, माइक्रोसफ्ट जस्ता कम्पनीहरूले बनाउन खोजिरहेका छन् ।  र यसले विश्व अर्थतन्त्रलाई कसरी फाइदा पु¥याउन सक्छ ?

त्यसोभए सबैभन्दा पहिले हामी तपाईलाई पोस्ट भर्चुअल वास्तविकता संसार अर्थात् अग्मेन्टेड रियालिटीमा आधारित जान्न तिर लागौं । विभिन्न स्रोत र कम्पनीहरूको सहयोगमा तिनीहरूलाई बनाउन धेरै वर्ष लाग्न सक्छ ।

तसर्थ, वस्तु तथा सेवामार्फत अर्थतन्त्रको विकासका लागि नपुगेका स्रोतसाधनको आवश्यकता पर्दा नयाँ कम्पनी पनि बन्ने सम्भावना छ । विज्ञहरू एकमत छन् कुनै पनि कम्पनीले सम्पूर्ण साइबर विश्व सिर्जना गर्न र मर्मत गर्न सक्दैन । ब्लूमबर्ग इन्टेलिजेन्सको अनुमानमा मेटाभर्सको बजार २०२४ सम्म ८०० बिलियन डलरको हुनेछ ।

र, बैंक अफ अमेरिकाले हाम्रो जीवनमा क्रान्ति ल्याउने १४ प्रविधिहरू मध्ये ःमेटाभर्स समावेश गरेको छ । बैंक अफ अमेरिका विषयगत प्रतिवेदनमाः द १४ टेक्नोलोजीहरू जसले हाम्रो जीवनमा क्रान्ति ल्याउने, विशेषज्ञहरूका अनुसार, “मेटाभर्समा अनगिन्ती भर्चुअल संसारहरू समावेश हुनेछन् र एक अर्कालाई वास्तविक संसारमा जोड्नेछ ।’’

“यसले लामो समयदेखि चलिरहेका उद्योगहरू र बजारहरू जस्तै वित्त र बैंकिङ, खुद्रा र शिक्षा, स्वास्थ्य र फिटनेस र वयस्क व्यवसायहरू परिवर्तन गर्नेछ, चाहे तपाईं काममा हुनुहुन्छ वा फुर्सदमा, तिनीहरू उपस्थित हुनेछन् र यसले अर्थतन्त्रलाई बलियो बनाउनेछ ।’’

“यस दशकको अन्त्यमा, २०३० मा, हामी वास्तविक संसारमा भन्दा मेटाभर्समा हाम्रो धेरै समय बिताउनेछौं, रेमन्ड कुर्जवेल गुगलका टेक्नोलोजी र इन्जिनियरिङ निर्देशक भन्छन् । भर्चुअल संसारहरू दशकौंदेखि धेरै अनलाइन भिडियो गेमहरूमा प्रयोग हुँदै आएको छ । ती मेटावर्स होइन, अब तर ती धेरै चीजहरू मेटाभर्सबाट आउँछन् । 

“मेटाभर्स नयाँ होइन, नयाँ के हो यसमा लगानी र मानिसहरूमा डिजिटल चीजहरूको बढ्दो स्वीकृति हो । एनालिटिक्स र लगानी फर्म विजडम ट्रीका डिजिटल सम्पत्तिका निर्देशक बेन्जामिन डीन भन्छन् ।

उनी भन्छन्, “प्रविधि धेरै तीव्र गतिमा परिवर्तन भइरहेको छ। हालैका वर्षहरूमा, औद्योगिक देशहरूको बहुसंख्यक जनसंख्या (५० प्रतिशतभन्दा बढी) अब इन्टरनेटको युगभन्दा पहिले जीवन कस्तो थियो भनेर याद गर्दैनन् । यी ठूला परिवर्तनहरू भइरहनेछन् ।’’ विशेष गरी ती देशहरूमा जहाँ स्मार्टफोनहरू जताततै छन् र तिनीहरूका प्रयोगकर्ताहरूको औसत उमेर बाँकी भन्दा धेरै कम छ ।’’

उनले भने, “मैले यसलाई एक दशकअघि विश्वको भर्चुअलाइजेशन नाम दिएको हुँ ।’’ मार्क जुकरबर्गका अनुसार, “मेटाभर्सको डिजिटल संसारमा, घरबाट बाहिर ननिस्की कन नै  अफिस वा साथीको पार्टी वा आमाबाबुसँग कुराकानी गर्न कोठामा टेलिपोर्ट गरिनेछ ।’’

तर, आज प्रयोग गरिएको भर्चुअल वास्तविकता, विशेष गरी भिडियो गेमहरूमा, मनोरञ्जन, खेल, कन्सर्ट, चलचित्र, काम, शिक्षा, मेटाभर्समा अन्य धेरै चीजहरू समावेश गर्ने अपेक्षा गरिएको छ । त्यसैले ती क्षेत्रमा नयाँ कम्पनी र प्रविधि पनि आउनेछन् ।

एरियाना ग्रान्डे, मार्शमेलो वा र्यापर ट्राभिस स्कट सबै अनलाइन भिडियो गेम फोर्टनाइटमा देखिएका छन् । मेटाभर्समा कन्सर्टहरू जस्ता कार्यक्रमहरूको लागि भविष्यले के राख्छ भनेर देखाउँदछ । गत वर्ष अप्रिलमा, ट्राभिस स्कटले किड कुडीसँग लेखिएको गीत रिलिज गर्दा वास्तविक समयमा १.२३ मिलियन फ्यानहरू अनलाइन थिए ।

वाल्ट डिज्नीका सीईओ बब चापेकका अनुसार समूहले आफ्नो थिम पार्कहरूलाई भर्चुअल रियालिटीको संसारमा लैजाने तयारी गरिरहेको छ । बैंक अफ अमेरिकाको रिपोर्ट अनुसार, “जेनेरेशन जेडले यो परिवर्तन देख्नेछ । यसले मेटाभर्स र होलोग्रामको प्रयोग देख्नेछ । यसले भर्चुअल संसारमा ठूलो मात्रामा सामग्री सिर्जना गरिरहेको देख्नेछ । र यसले उद्योगलाई फाइदा पुग्न सक्छ ।’’

चलचित्र उद्योग (डिज्नी), टेलिभिजन (डिस्कवरी च्यानल), खेलकुद (फक्स स्पोर्ट्स), म्युजिक (युनिभर्सल म्युजिक ग्रुप, लाइभ नेसन), ओटीटी (नेटफ्लिक्स), न्यूजपेपर (न्यूयोर्क टाइम्स) ले थ्रीडीमा आफ्नो हात प्रयास गर्न थालेका छन् ।

कोरोना माहामरीले पुरै विश्वलाई रोक्यो । रोकिएन भर्चुअल काम । फेसबुकले एक समान कार्यालयको परिकल्पना गर्दछ जहाँ भर्चुअल बैठकहरू बैठक कोठामा हुनेछन् । र, मानिसहरू आफ्नो कम्प्युटर वा ल्यापटप वा ट्याब वा मोबाइलबाट यसमा सहभागी हुन्छन् । तर, फेसबुकको मात्र यो गर्ने कार्यालय भने हुने छैन ।

माइक्रोसफ्टले भर्खरै माइक्रोसफ्ट टोलीको लागि मेटाभर्स निर्माण गर्ने बारे कुरा अगाडि बढाएको छ । महामारीको समयमा, मानिसहरूले बैठकहरूका लागि यो भर्चुअल माध्यम धेरै प्रयोग गर्थे।कम्पनीका अनुसार तिनीहरू घटनाहरू, बैठकहरू र नेटवर्किङहरू आयोजना गर्न पनि यो भर्चुअल उपकरण प्रयोग गर्न चाहन्छन् ।  

मेटाभर्सले कसरी काम गर्छ भन्ने कुरामा अस्वीकार गर्नेहरू एकमत छन् ।  आइबीएमका पूर्व इन्जिनियर थोमस फ्रे भन्छन्। ‘इन्टरनेट पूर्वाधार, वास्तविक समयमा अन्तक्रिया गर्ने ठूलो संख्या, भाषा अवरोधहरू र वेब पृष्ठहरू खोल्न, लोड हुन समय लाग्छ । क्लिक गरियो, यी सबै मेटाभर्सका लागि मुख्य चुनौतीहरू हुन् ।’

यसका लागि कम्प्युटर, ग्राफिक कार्ड र भिडियोलाई थप बलियो बनाउनुपर्नेछ । पहिले नै माइक्रोचिपहरू बनाउने सबै कम्पनीहरूको लागि नयाँ कम्पनी गठन गर्नुपर्ने हुन सक्छ । मेटाभर्सले क्रान्ति गर्न सक्ने अर्को क्षेत्र पनि छ उनले भने ।  BBC