काठमाडौं । पोखरामा यति एअरलाइन्सको विमान दुर्घटनाका सम्बन्धमा नेपाल नागरिक उड्डयन प्राधिकरणले यान्त्रिक गडबडीका कारण दुर्घटना भएको जनाएको छ । तर, वास्तविक कारण भने ब्ल्याक बक्सबाट मात्र थाहा हुनेछ । ब्ल्याक बक्सको बारेमा अहिलेसम्म कुनै जानकारी आएको छैन। यस्तो अवस्थामा ब्ल्याक बक्स के हो र यसको डाटा विश्लेषण गर्न कति समय लाग्छ ?

ब्ल्याक बक्सको रङ कालो नभई सुन्तला रंगको हुन्छ । यो स्टील वा टाइटेनियमबाट बनेको इलेक्ट्रोनिक रेकर्डिङ उपकरण हो । जसले अन्वेषकहरूलाई विमान दुर्घटनाको कारण पत्ता लगाउन मद्दत गर्छ। ब्ल्याक बक्सलाई फ्लाइट रेकर्डर पनि भनिन्छ। यी दुई प्रकारका हुन्छन् । फ्लाइट डाटा रेकर्डर (एफडीआर) र ककपिट भ्वाइस रेकर्डर (सीवीआर) दुई यन्त्रहरू मिलेर जुत्ताको आकारको एकाइ बनाउँछन्।

एफडीआरले प्रति सेकेन्ड लगभग ८० गतिविधिहरू रेकर्ड गर्दछ जस्तै हावा गति, उचाइ, चढाई गति र ईन्धन प्रवाह हुन्छ ।  यसमा २५ घण्टाको रेकर्डिङ भण्डारण गर्न सक्ने क्षमता रहेको हुन्छ।

सीवीआरले ककपिट आवाजहरू रेकर्ड गर्दछ। एयर ट्राफिक नियन्त्रणसँग पाइलटहरूको अन्तरक्रिया रेकर्ड गर्दछ। यससँगै यसमा स्विच र इन्जिनको आवाज पनि रेकर्ड हुन्छ । सामान्यतया ब्ल्याक बक्सबाट आउने डाटा १०–१५ दिनमा विश्लेषण गरिन्छ। यसैबीच, दुर्घटना हुनुअघि एयर ट्राफिक कन्ट्रोलर (एफडीआर)सँग पाइलटले गरेको कुराकानीको विश्लेषण गरिन्छ।

एफडीआरको अनुसन्धानकर्तालाई विमान दुर्घटना हुनुभन्दा पहिला केके गतिविधिहरु भएको थिए भन्ने कुरा थाहा हुन्छ । पाइलटहरूलाई विमान दुर्घटना हुदै गरेको कुरा थाहा थियो कि थिएन सम्मको कुरा थाहा पाउन एफडीआरले मद्दत गर्दछ। विमान नियन्त्रणमा उनलाई कुनै समस्या भए नभएको पनि बुझिएको छ । यसबाहेक अनुसन्धान अधिकारीहरूले विमानस्थलमा विभिन्न डाटा रेकर्डरहरू पनि देख्छन्। यसले रनवेमा टच डाउन पोइन्ट र त्यस समयमा विमानको गति देखाउँछ।