पछिल्ला दिनमा 'आइभरमेक्टिन' नामक एक एन्टी-परजीवी औषधिले कोभिड १९ को उपचारमा अपत्यारिला नतिजा दिएको समाचारहरू सार्वजनिक हुँदै आएका छन्। कोरोना महामारी नियन्त्रण गर्ने र सङ्क्रमितको जीवन जोगाउने लडाइँमा यो औषधीले सञ्जीवनी बुटी कै काम गरेको भन्दै कतिपय चिकित्सकहरूले यसको प्रशंसा समेत गर्दै छन्। 

यसरी सबैभन्दा धेरै 'आइभरमेक्टिन'को प्रशंसा गर्नेहरूमा भारतीय डाक्टरहरू देखिएका छन्। न्यु योर्क टाइम्सको 'बेष्ट सेलर' सूचिमा रहेका लेखक माइकल क्यापुजुले यसलाई "कोभिडलाई परास्त गर्ने औषधि" भनेर सम्बोधन गरेका छन्। उनले लेखेका छन्, " भारतको उत्तर प्रदेशदेखि ब्राजिलको पेरुसम्म सयौँ हजारौँ, वास्तवमा लाखौँ मानिसहरू जो जिउँदो छन् र कोरोनाले मरेनन् त्यसको श्रेय यसैलाई जान्छ। ”

भारतका 'आइभरमेक्टिन' प्रयोग गर्ने राज्यहरूमा देखिएको सङ्क्रमित निको हुने र मृत्युमा कमी आउने गरेको तथ्यले 'आइभरमेक्टिन'को शक्ति कति छ भन्ने देखाएको छ। 

भारको राजधानी नयाँ दिल्लीमा आइभरमेक्टिनको प्रयोग अप्रिल २० मा सुरु भएको हो। त्यस बेला त्यहाँ २८ हजार ३९५ सङ्क्रमित भएका थिए तर एक महिना पछि मे २२ मा २ हजार २६० मा झर्‍यो। यसले आश्चर्यजनक रूपमा सङ्क्रमणलाई ९२ प्रतिशतले तल झारेको देखाउँछ। त्यस्तै भारत कै उत्तर प्रदेशमा अप्रिल २४  मा ३७ हजार ९४४ जना सङ्क्रमित रहेकामा मे २२ मा आइपुग्दा ८४ प्रतिशतले घटेर मात्र ५ हजार ९६४ मा आएको छ। 

दिल्ली र उत्तर प्रदेशले अप्रिल २०, २०२१ मा अखिल भारतीय मेडिकल विज्ञान संस्थान (एम्स) को निर्देशन पछ्याए जसले तीन दिनसम्म शरीरको तौल प्रति केजी ०.२ मिलिग्राम 'आइभरमेक्टिन' खानुपर्ने भनेको थियो। यो १ 150०-पाउन्ड व्यक्तिको लागि प्रति दिन १ mg मिलिग्राम वा २०० पाउन्डको व्यक्तिको लागि प्रति दिन १ mg मिलिग्राम।

भारतका अन्य तीन राज्यहरूले यसलाई अपनाए र सबैमा सङ्क्रमितको सङ्ख्या पनि तल झरेको छ। गोवामा ४१९५ बाट १६४७ मा, उत्तराखण्डमा ९ हजार ६२४  बाट २९०३ मा र कर्नाटकमा ५०,११२ बाट ३१,१३३ मा तल झरेको छ। गोवाले त कोरोनाको पूर्व रोकथामको लागि भन्दै आफ्नो जनसङ्ख्याको १८ वर्ष माथिका सबैलाई दैनिक १२ मिलिग्रामको दरले ५ दिनसम्म 'आइभरमेक्टिन' खुवाएर रोकथामको पूर्व-सामूहिक नीति अपनायो।

यसैबिच, तमिलनाडुले मे १४ मा घोषणा गर्‍यो कि उनीहरूले 'आइभरमेक्टिन'लाई प्रयोग गर्ने छैनन् र राजनीतिकरुपमा सही भनिँदै आएको रेमिडिसिभिरको प्रयोग जारी राख्नेछन्। नतिजाको रूपमा  तमिलनाडुमा सङ्क्रमितको सङ्ख्या अप्रिल २० मा १० हजार ९८६ रहेकोमा मे २२ ३५ हजार ८७३ अर्थात् तीन गुणा भन्दा बढी बढेको देखियो। 

तर, बिग फर्मा र मुलधारका मिडियाले भने यो कुराको प्रचार गर्न चाहेका छैनन्। त्यसैले उनीहरू "लकडाउनले काम गर्‍यो" भन्ने तर्क गरिरहेका छन्। तर, त्यसको जवाफ यो हो कि भारतको तमिलनाडुमा हप्तौँदेखि कडा लकडाउन छ फेरिपनि त्यहाँ सङ्क्रमितको सङ्ख्या किन बढ्यो ? फेरि पनि निष्कर्ष यही हो कि अन्य राज्यमा आइभरमेक्टिनले काम गर्‍यो तर तमिलनाडुले त्यो नपत्याउँदा नकारात्मक परिणाम भोगिरहेको छ। 

उनीहरूको अर्को तर्क यो छ कि दिल्ली र मुम्बई जस्ता अत्यधिक जनसङ्ख्या भएको सहरी क्षेत्रबाट तमिलनाडु जस्ता छेउछाउका इलाकाहरूमा सङ्क्रमण सरेको हो। त्यो तर्क पनि कसरी खण्डनयोग्य छ भने अर्को नजिकको राज्य कर्नाटकमा चाहिँ किन सङ्क्रमण कम भयो जबकि यहाँ पनि ग्रामीण इलाका नै बढी छ ? किनकि त्यहाँ आइभरमेक्टिनको प्रयोग राम्ररी गरियो। 

त्यसो त आइभरमेक्टिनको प्रयोग र प्रभावकारिताको कथा धेरैले नपत्याउन भन्ने ठुला औषधी कम्पनीको चाहन पुरा गर्न अरू प्रयत्न पनि भइरहेका छन्। आइभरमेक्टिनलाई हाइड्रोक्सीक्लोरोक्विनसँग तुलना गर्ने र काम नलाग्ने औषधी भन्ने गरिंदैछ। तथापि तथ्यले के देखाएको छ भने कोभिडको सुरुवाती चरणमा हाइड्रोक्सीक्लोरोक्विनले समेत काम गर्छ। डा. जर्ज फरीद जस्ता वैज्ञानिकहरूले यो कोभिड-१९ विरुद्ध हाइड्रोक्सीक्लोरोक्विनको प्रभावकारिता पुष्टि गरेका छन्।  

डा. फरीद र उनका साथी डा. ब्रायन टायसनले लगभग ६ हजार बिरामीहरूको उपचारमा हाइड्रोक्सीक्लोरोक्विन, आइभरमेक्टिन, फ्लोभोक्सामिन, र  भिटामिन डी लगायतका विभिन्न न्यूट्रस्यूटिकल्सको संयोजन प्रयोग गर्दै शत प्रतिशत सफल नतिजा निकालेका छन्।

दुर्भाग्यवश, यो समाचार कुनै मूलधारका मिडियाको बन्न सकेनन्।  त्यसैले आम मानिसले  हाइड्रोक्सीक्लोरोक्विनको प्रभावकारिता पुष्टि गर्ने २०० भन्दा बढी अध्ययनहरूबारे जानकारी नै पाउन सकेनन्। तत्कालीन अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पसँगको सम्बन्धको कारण हाइड्रोक्सीक्लोरोक्विनको नकारात्मक छवि बन्यो। दुर्भाग्यवश आइभरमेक्टिन जस्ता अन्य जीवन-बचाउने औषधिको छवि धमिलो पार्न प्रयोग अहिले हाइड्रोक्सीक्लोरोक्विनसंग यसको तुलना गर्न थालिएको छ। उदाहरणको लागि फोर्ब्समा भर्खरै एउटा लेखमा पत्रकार रेले "आइभरमेक्टिन नयाँ हाइड्रोक्सीक्लोरोक्वाइन हो ?" शीर्षक प्रयोग गरेका छन्।

रेले सो लेखमा आइभरमेक्टिन विरुद्ध ठोस तर्क पेस गरेका छैनन् । यसको सट्टा उनले निराधार आरोपहरू दोहोर्‍याएर यसलाई बदनाम गर्ने प्रयास गरेका छन्। उनले मर्कको भनाइलाई उद्धृत गरेका छन्।  तर, सत्य यो हो कि मर्क प्रतिस्पर्धी औषधीको विकासमा संलग्न छन्। अनि अमेरिकी सरकार पनि मर्कसंग एक महत्त्वपूर्ण वित्तीय द्वन्द्वमा परेको थियो।

इभेरमेक्टिनको कथा पेन्सिलिनसँग मिल्दोजुल्दो छ। पेनिसिलिनले करिब २०० मिलियनको जीवन बचाएको छ। थप रूपमा, तीन व्यक्तिहरूले यसको खोजको लागि सन् १९४५ मा नोबेल पुरस्कार प्राप्त गरेका थिए।

आइभरमेक्टिनका खोजकर्ताहरूले पनि मेडिसिनमा सन् २०१५ मा नोबल पुरस्कार जितेका थिए। यो विशेष गरी अफ्रिकामा परजीवी रोगमा जीवन बचाउने औषधि साबित भएको छ। विगत चार दशकहरूमा आइभरमेक्टिनले लाखौँ मानिसहरूलाई परजीवीहरू जस्तै स्ट्र्यान्डोइलाइडियासिस र ओन्कोसोरसियासिसबाट बचाएको छ।