एजेन्सी । कोरोना महामारीपछि सबैलाई भारत बायोटेक कम्पनीको नाम थाहा भएको छ । यस कम्पनीको सुरुवातको कथा पनि कम रोचक छैन । कम्पनीका संस्थापक अध्यक्ष डा कृष्ण इलाले यस वर्ष भारत सरकारबाट पद्यभूषणबाट सम्मानित भएका छन् । आमाको गालीका कारण उनले यो कम्पनी सुरु गरेका थिए । जुन आज विश्वबाट धेरै रोग उन्मूलनमा जुटेको छ ।

केही वर्षअघि डा. इलाले एक अन्तर्वार्तामा यो कथा उल्लेख गरेकी थिए । वास्तवमा उनी उच्च शिक्षाका लागि अमेरिका गएका थिए । त्यहाँबाट पीएचडी गरेपछि उनले मेडिकल युनिभर्सिटी अफ साउथ क्यारोलिनामा रिसर्च फ्याकल्टीको रूपमा काम गर्न थाले । डा. इला आणविक जीवविज्ञानमा वैज्ञानिकको रुपमा करियर बनाउने उद्देश्यले अमेरिका गएका थिए । यही बेला उनलाई आमाले गाली खाए ।

डा. इलाका अनुसार उनलाई भारत फर्किदा आमाले गाली गरेकी थिइन् । इलाका अनुसार उनकी आमाले भने– छोरा तिम्रो पेट ९ इन्च मात्र छ । जतिसुकै थोरै पैसा कमाए पनि पेट भन्दा बढी खान मिल्दैन । फर्केर देशमा आऊ र जे मन लाग्छ त्यो गर । म तिम्रो लागि खानाको व्यवस्था गर्छु । जबसम्म म जिउँदै छु, भोकले मर्न दिन्न ।

यस विषयमा डा. इला भारत फर्किए र आफ्नी श्रीमती सुचित्रा इलासँग मिलेर सन् १९९६ मा भारत बायोटेक कम्पनी स्थापना गरे । यसपटक गणतन्त्र दिवसमा श्रीमान् र श्रीमती दुवैलाई पद्मभूषण सम्मान दिइएको छ । हैदराबादमा मुख्यालय रहेको यो कम्पनीले धेरै रोगहरूको खोप बनाउने गरेको छ । 

कोरोना भाइरसको लागि कोभ्याक्सिन बनाउनुअघि पनि कम्पनीले धेरै घातक रोगको खोप बनाएको छ । कम्पनीले पहिलोपटक सन् १९९८ अक्टोबरमा हेपाटाइटिस–बीको रेभाक–बी भ्याक्सिन तयार गरेको थियो । यसको लागत त्यतिबेला उपलब्ध सस्तो खोपभन्दा पनि २५ प्रतिशत कम थियो ।

कम्पनीले पहिलो पटक अक्टोबर १९९८ मा हेपाटाइटिस बीको लागि रेभ्याक–बी खोप विकास गरेको थियो । त्यसबेला उपलब्ध सस्तो खोपको तुलनामा यसको लागत २५ प्रतिशत कम थियो । पछि भारत बायोटेकले बालबालिकालाई झाडापखाला रोगबाट जोगाउन रोटाभ्याक नामक खोप विकास गर्यो । हाल, कम्पनीको पोर्टफोलियोमा टाइफाइड, जापानीज ज्वरो, इन्फ्लुएन्जा जस्ता रोगहरूको खोपहरू समावेश छन् । कम्पनीसँग करिब ३५ वटा रोगको खोपका अतिरिक्त १४० वटा औषधिको पेटेन्ट छन् ।