एजेन्सी । युक्रेन युद्धका कारण अमेरिका र पश्चिमी देशको प्रतिबन्धको सामना गरिरहेको रुसले कच्चा तेलका लागि नयाँ ग्राहक खोजिरहेको छ । यससँगै भारत आफ्नो सुविधा र आवश्यकताअनुसार यस्तो सम्झौतातर्फ अघि बढिरहेको छ । जसले महँगो कच्चा तेलको बोझ हट्ने मात्र नभई रुपैयाँको भाउ पनि बढाउनेछ । यी सबै कारणले गर्दा भारत रुससँग कच्चा तेलको सम्झौता लिन नजिक पुगेको छ । यसमा रूसले ढुवानी र बीमाको जिम्मेवारी वहन गर्नेछ ।

रुसले इन्टरनेशनल पेमेन्ट सिस्टम (स्विफ्ट)को पहुँचमा रोक लगाएपछि भारतीय रुपैयाँ र रुसी रुबलमा सम्झौता गर्ने कुरा भइरहेको छ । पश्चिमी देशहरूमा शाखा नभएका भारतीय बैंकहरूबाट भुक्तानी गर्न सकिन्छ । यसो भयो भने पेट्रो बजारमा डलरको एकाधिकार तोडिने निश्चित छ । चीनले पनि आफ्नो मुद्रा युआनमा कच्चा तेल किन्न साउदी अरेबियासँग वार्ताको अन्तिम चरणमा छ । वास्तवमा महँगो कच्चा तेलका कारण विश्वमा मुद्रास्फीतिको संकट छ ।

यदि कच्चा तेल सस्तो आयो भने पेट्रोल र डिजेलको मूल्य बढाउने दबाब कम हुनेछ । भारतले आफ्नो आवश्यकताको ८५ प्रतिशत तेल आयात गर्छ । यसको २–३ प्रतिशत रूसबाट आउँछ । यसैबीच अमेरिकाले भारतले रुसबाट कच्चा तेल लिएको खण्डमा कुनै पनि प्रतिबन्धको उल्लंघन नगर्ने बताएको छ ।

देशको सबैभन्दा ठूलो पेट्रोलियम मार्केटिङ कम्पनी इन्डियन आयलले रुसबाट सहुलियत मूल्यमा ३० लाख ब्यारेल कच्चा तेल खरिद गरेको छ । स्रोतका अनुसार ब्रेन्ट क्रुडमा २० देखि २५ डलरसम्मको छुटमा ट्रेडरमार्फत कारोबार भइरहेको छ ।

कमोडिटी विज्ञ जयप्रकाश गुप्ताले रसियाले ढुवानी र बीमा खर्चमा छुट दिएमा भारतले अवसरको सदुपयोग गर्नुपर्ने बताउँछन् । यदि २० प्रतिशत छुट पनि उपलब्ध छ भने यो डिसेम्बरको कच्चा मूल्य बराबर हुनेछ । रसियाले राम्रो गुणस्तरको कच्चा तेल उपलब्ध गराएमा ३ अर्ब डलरबाट १० अर्ब डलरसम्म आयात गर्न सकिन्छ । यसले कच्चा तेलको आयातको औसत लागत घटाउने र केही महिनादेखि पेट्रोल र डिजेलको मूल्य नबढाउने कम्पनीमाथिको दबाब कम हुनेछ । सम्झौता डलरमा नहुने भएकाले डलरमाथिको हाम्रो निर्भरता घटेर रुपैयाँको भाउ बढ्ने छ । आयात बिल कम हुनेछ ।

भारतले अप्रिल २०२१ र जनवरी २०२२ बीच कुल १७ करोड ६० लाख टन कच्चा तेल आयात गरेको थियो । जसमध्ये ३६ लाख टन कच्चा तेल रुसबाट आएको थियो । अहिले रुसबाट ३५ लाख ब्यारेल कच्चा तेल किन्न वार्ता भइरहेको छ । यसको परिमाण अझै बढाउन सकिन्छ ।

बुधबार मात्रै इन्डियन आयल कर्पोरेशन (आइओसी)ले नेपाल आयल निगमलाई पेट्रोलियम पदार्थको नयाँ मूल्यसूची पठाएको थियो । आइओसीबाट बुधबार प्राप्त नयाँ मूल्यमा विभिन्न शीर्षकका कर थपिँदा पेट्रोलियम पदार्थको खरिद मूल्य अहिलेसम्मकै उच्च अवस्थामा पुगेको निगमले जनाएको छ ।

 आइओसीबाट प्राप्त मूल्यमा सरकारले लगाएको कर थपिँदा पेट्रोलको खरिद मूल्य प्रतिलिटर १८२ रुपैयाँ ८१ पैसा, डिजेल प्रतिलिटर १६९ रुपैयाँ ४४ पैसा, मट्टितेल प्रतिलिटर ११३ रुपैयाँ ४९ पैसा, हवाई इन्धन (आन्तरिक) प्रतिलिटर १३१ रुपैयाँ ९४ पैसा, हवाई इन्धन (अन्तर्राष्ट्रिय) प्रतिलिटर ११४ रुपैयाँ ५१ पैसा र एलपी ग्यास प्रतिसिलिण्डर दुई हजार २४० रुपैयाँ ३४ पैसा पुगेको निगमले जनाएको छ ।