एजेन्सी । चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यी विदेश भ्रमणका क्रममा बिहीबार बिहान काबुल पुगेका छन् । यहाँ उनले तालिबानका वरिष्ठ अधिकारीहरूसँग भेट गरेका थिए । तालिबानले सत्ता आफ्नो हातमा लिएपछि वाङ यी पहिलो पटक अफगानिस्तानको भ्रमण गर्दै थिए । तालिबान सत्तामा आएदेखि चीनको तर्फबाट काबुल पुग्ने उनी चिनियाँ सरकारका उच्च अधिकारी हुन्  ।

उनलाई काबुल विमानस्थलमा तालिवानका विदेशमन्त्री अमिर खान मुत्ताकीले स्वागत गरेका थिए । परराष्ट्र मन्त्रालयमा भएको भेटपछि वाङ यीले तालिवानका प्रथम उपप्रधानमन्त्री अब्दुल घानी बरादर र तालिवानका आन्तरिक मन्त्री सिराजुद्दीन हक्कानीसँग पनि भेट गरेका थिए ।

बिहीबार साँझ रुसी राष्ट्रपतिका विशेष दूत जमीर काबुलोभ पनि काबुल पुगेका छन् । उनले तालिबानका पहिलो उपप्रधानमन्त्री, आन्तरिक मन्त्री र विदेशमन्त्रीलगायत तालिबान नेतृत्वका अधिकारीहरूसँग कुरा गरेका थिए । 

रुसी प्रतिनिधिमण्डलमा रक्षा, गृह, अर्थतन्त्र, उद्योग तथा उर्जा मन्त्रालयका प्रतिनिधिहरु पनि रहेको र दुई पक्षबीच राजनीतिक, आर्थिक, यात्रा र क्षेत्रीय सम्पर्कका विषयमा छलफल भएको बताइएको छ । युक्रेनमा रुसी आक्रमणको प्रारम्भिक दिनहरूमा, तालिवानको विदेश मन्त्रालयले उनीहरूको विदेश नीति “तटस्थ“ भएको र यस मुद्दालाई समाधान गर्न दुवै पक्षसँग वार्ता गर्न आह्वान गरेको थियो ।

तालिबानका विदेशमन्त्रीका रुसी दूतले यस अवधिमा मध्यपूर्व र विश्वमा सन्तुलित नीति अपनाएकोमा युएईको प्रशंसा गरेका थिए । तालिबान प्रशासनका आन्तरिक मन्त्री सिराजुद्दीन हक्कानीले रुसी राजदूतलाई तालिवानले आफ्ना सबै प्रतिबद्धताहरू पालना गरिरहेको र अफगान भूमि कुनै पनि देशमाथि आक्रमण गर्न प्रयोग नगरिने बताए। उनले रुसी प्रतिनिधिमण्डललाई तालिबान सरकारलाई मान्यता दिन आग्रह गरे ।

तर, सरकारमा आउनुअघि सिराजुद्दीन हक्कानी आफैं अमेरिकी फेडरल ब्यूरो अफ इन्भेस्टिगेशन (एफबीआई) को खोजीमा संलग्न थिए । रुसी प्रतिनिधिमण्डलले तालिवानका विदेशमन्त्री र प्रथम उपप्रधानमन्त्रीसँग परराष्ट्र मन्त्रालयमा छुट्टाछुट्टै भेटवार्ता गरेको छ । टोलीले अफगानिस्तानका पूर्व राष्ट्रपति हमिद कारजाईलाई पनि उनको निवासमा भेटेको थियो ।

योसँगै चिनियाँ विदेशमन्त्री वाङ यी तालिवान नेतृत्वसँग भेट्न काबुल पुग्ने तेस्रो विदेशमन्त्री हुन्। यसअघि पाकिस्तान र कतारका विदेशमन्त्रीले काबुलको भ्रमण गरिसकेका छन् ।

इस्लामावादमा भएको इस्लामिक सहयोग संगठनको उद्घाटन बैठकमा सहभागी भई प्रधानमन्त्री इमरान खान र पाकिस्तानी सेना प्रमुख जनरल बाजवासँग भेटवार्ता गरी चिनियाँ विदेशमन्त्री काबुल पुगेका हुन् । उनको भ्रमणका क्रममा अफगानिस्तान सबैभन्दा महत्वपूर्ण मुद्दा बनेको थियो । काबुलपछि वाङ यी बिहीबार साँझ काबुलबाट दिल्ली प्रस्थान गरेका थिए ।

चीन र तालिबानका विदेशमन्त्रीहरूले हवाई करिडोर, चीनमा ड्राई फ्रुट निर्यात, छात्रवृत्ति र चिनियाँ लगानीकर्तालाई भिसा जस्ता राजनीतिक, आर्थिक र अन्तरसम्बन्धका विषयमा छलफल गरेका थिए । यो भ्रमण एक सातापछि चीनमा हुन लागेको प्रस्तावित बैठकभन्दा ठीक अगाडि भएको हो । चीनले आयोजना गरेको बैठकमा तालिवानका विदेशमन्त्री पनि सहभागी हुनेछन् ।

वास्तवमा, आजकल चीन तालिबान नियन्त्रित अफगानिस्तानमा विगार मुस्लिम पूर्वी तुर्किस्तान आन्दोलनका सदस्यहरूको गतिविधिलाई लिएर चिन्तित छ। तर, चीनले यस अवधिमा तालिवानसँग सम्बन्ध कायम राखेको छ । उल्लेखनीय छ कि तालिबानका उपप्रधानमन्त्री अब्दुल घानी बरादारले अफगानिस्तानमा तालिवानले नियन्त्रण गर्नुअघि बेइजिङको भ्रमण गरेका थिए । 

हालका महिनाहरूमा, तालिबानले चिनियाँ लगानीलाई स्वागत गरेको छ । यद्यपि बेइजिङले अफगानिस्तानको अभूतपूर्व आर्थिक र मानवीय संकटको बेलामा पनि सीमित आर्थिक र मानवीय सहायता मात्र उपलब्ध गराएको छ । आफ्नो भ्रमणका क्रममा वाङले तालिबानका प्रथम उपप्रधानमन्त्री अब्दुल घानी बरादारसँग भेटघाट गरेका थिए, जो आर्थिक मामिलाको जिम्मेवारी पनि छन् ।

उक्त भेटमा ऐनाक तामा खानी आयोजनालाई पुनः सुरु गर्ने र अन्य खानीमा उत्खनन गर्ने र त्यसका लागि अफगान सेनालाई तालिम दिने विषयमा छलफल भएको बताइएको छ । यसअघि तालिवानको खानी तथा पेट्रोलियम मन्त्रालयले लोगारमा रहेको विशाल आयनाक तामा खानीमा काम सुरु गर्न चिनियाँ कम्पनीसँग वार्ता गर्ने घोषणा गरेको थियो ।

पाकिस्तानसँगको तोर्खाम नाकाबाट देशको उत्तरमा रहेको हेरातन बन्दरगाहसम्म रेलमार्ग निर्माण भइरहेको छ । अफगान मन्त्रालय र चिनियाँ कम्पनीबीच ४०० मेगावाटको थर्मल पावर प्लान्ट, स्वदेशभित्रै आयनाक कपर रोड निर्माण र तामा प्रशोधनका विषयमा पनि छलफल भएको छ ।

पाकिस्तानी प्रधानमन्त्री इमरान खानले अफगानिस्तान हुँदै चीन–पाकिस्तान आर्थिक करिडोर विस्तार गर्न इस्लामाबादमा वाङ यीसँग भेट गरे । पाकिस्तानको भ्रमणपछि चिनियाँ दूतावासले जारी गरेको विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘इमरान खानले अफगानिस्तानको स्थायित्व र क्षेत्रीय सन्तुलन कायम राख्न चीन–अफगानिस्तान–पाकिस्तान आपसी सहयोगको भूमिकाको प्रशंसा गरेका छन् ।

यसैबीच, पाकिस्तान चीनसँग रोड बेल्ट सहयोगलाई अगाडि बढाउन र अफगानिस्तानमा चीन–पाकिस्तान आर्थिक करिडोरको विस्तारमा सहयोग गर्न तयार छ।

इमरान खानले तालिबान सरकारसँग आर्थिक सहयोगका लागि चीन र रुस जस्ता क्षेत्रीय शक्तिहरूको सहयोग खोजिरहेका छन् । वाङ यीले अफगानिस्तानको मुद्दामा पाकिस्तानी सेना प्रमुख कमर जावेद बाजवासँग पनि कुराकानी गरेका थिए । उनले इस्लामावादस्थित चिनियाँ दूतावासमा जारी विज्ञप्तिमा भने, ‘दबाब वा प्रतिबन्धबाट अफगानिस्तानको समस्या समाधान हुन सक्दैन ।