एजेन्सी । डेंगु एडिस लामखुट्टेको टोकाइबाट लाग्ने रोग हो। डेंगुले उच्च ज्वरो, टाउको दुख्ने, मांसपेशी र जोर्नी दुख्ने गर्छ । डेंगुमा शरीरमा रोग लाग्न थाल्छ डेंगुमा शरीरको प्लेटलेट्स द्रुत गतिमा घट्न थाल्छ । यसमा बिरामीलाई तुरुन्तै अस्पतालमा भर्ना गर्नुपर्छ अन्यथा समयमै उपचार नपाउँदा बिरामीको ज्यान समेत जान सक्छ । डेंगुको लक्षण पहिचान गरेर मात्रै यसको उपचार गर्न सकिन्छ ।

 डेंगु संक्रमण विश्वका १०० भन्दा बढी देशहरूमा हुने सामान्य समस्या हो र करिब तीन अर्ब मानिस डेंगुको प्रकोप क्षेत्रमा बसोबास गर्छन्। यसमा भारत र दक्षिणपूर्वी एशियाका अन्य भागहरू, चीन, अफ्रिका, ताइवान, नेपाल र मेक्सिको समावेश छन्। 

डेंगुको लक्षण संक्रमण भएको ४ वा ६ दिनपछि देखिन्छ । यसको लक्षणमा  उच्च ज्वरो, टाउको दुखाइ, आँखा दुख्ने, मांसपेशी र जोर्नी दुखाइ, थकान, वाकवाकी,  उल्टी र छालामा रातो दागहरू देखिनु रहेको छ । 

डेंगु हेमोरेजिक ज्वरोको जोखिम बढेको छ। यस्तो अवस्थामा रक्तनली बिग्रन्छन । पेट दुख्ने, बारम्बार वान्ता हुने,  गिजा वा नाकबाट रगत बग्ने, शौचालयमा रगत वा वान्ता, सास फेर्न गाह्रो हुनु, थकित महसुस, चिडचिडापन वा बेचैनी हुनु रहेका छन् । 

डेंगुको कुनै खास औषधि वा सही उपचार उपलब्ध छैन। यसमा केही घरेलु उपचार निकै प्रभावकारी हुन सक्छन् । यस्तो अवस्थामा बढीभन्दा बढी पानी पिउनुपर्छ । अत्यन्तै गम्भीर अवस्थामा, रोगीलाई इलेक्ट्रोलाइट पूरकहरू दिनुपर्छ। कतिपय अवस्थामा, रक्तचाप निगरानी र रक्तक्षेपण मार्फत पनि उपचार गरिन्छ। एस्पिरिन वा आइबुप्रोफेन जस्ता औषधिहरू आफैं लिन नबिर्सनुहोस्।

यसबाट बच्ने उत्तम उपाया भनेको सकेसम्म लामखुट्टे निरोधक, लामखुट्टेको जाली प्रयोग गर्नुहोस्। साँझ हुनुभन्दा पहिले घरको झ्याल र ढोका बन्द गर्नुहोस्। शरीर पूरै ढाक्ने कपडा लगाउनुहोस्। पानी छोपेर राख्नुहोस्। बाहिरी चराहरू वा घरपालुवा जनावरहरूको लागि नियमित रूपमा पानी नियमहरू परिवर्तन गर्नुहोस्।a