एजेन्सी । भारतको संगठित तथा असंगठित क्षेत्रका श्रमिकका लागि मुलुकमा छिट्टै लागू हुने श्रम कानूनमा धेरै व्यवस्था गरिएको छ । यो कामदारहरूको लागि लाभदायक साबित हुनेछ। कर्मचारीले कानुनबमोजिम एक वर्ष काम गरेपछि मात्रै उपदान पाउनेछन् । हाल उपदानका लागि कम्तिमा ५ वर्ष सेवा गर्नुपर्छ । निर्धारित समयभन्दा १५ मिनेटभन्दा बढी काम गरेमा कर्मचारीले ओभरटाइम पाउनेछन् । श्रम मन्त्रालयका अनुसार ३१ भन्दा बढी राज्यले यसलाई स्वीकार गरिसकेका छन् । नयाँ व्यवस्था छिट्टै लागू हुनेछ।

नयाँ नियमअनुसार हप्तामा ४८ घण्टाभन्दा बढी काम गर्न पाइँदैन । रोजगारदाता र कर्मचारीको सहमतिमा कर्मचारीले हप्ताको चार दिनमा ४८ घण्टा काम पूरा गर्न सक्नेछन् । बाँकी दिन उनले बिदा लिन सक्नेछन् । नयाँ कर्मचारीले अब लामो बिदा लिन १८० दिन काम गर्नुपर्नेछ । अब २४० दिन काम गरेपछि मात्रै लामो बिदा पाएका छन् ।

महिला कर्मचारीको स्वीकृतिबिना रातिको सिफ्टमा काम गर्न दबाब दिन पाइँदैन । नयाँ नियम लागू भएपछि कर्मचारीको हातमा तलब कम भए पनि सञ्चय कोष र उपदान बढी हुनेछ । 

नयाँ कानूनबारे भारतीय ट्रेड युनियन महासंघले नयाँ कानूनसँगै श्रमिकहरूको ठूलो वर्ग कानुनको दायराबाट बाहिरिने जनाएको छ । यसअघि २० जनाले काम गर्ने संस्थालाई पनि संरक्षण थियो । अब यो संख्या बढाएर ५० पु¥याउने व्यवस्था छ ।

कुनै पनि विषयमा युनियन र रोजगारदाताबीचको वार्ता असफल भएमा त्यसको जानकारी सरकारलाई दिइनेछ । त्यसपछि मुद्दा न्यायाधिकरणमा पठाइनेछ। त्यहाँ अन्तिम निर्णय नहुँदासम्म मजदुरलाई हडताल गर्न दिइने छैन । हडताल अवैध मानिनेछ। यति मात्र होइन, आम बिदालाई पनि हडतालको श्रेणीमा राखिएको छ ।

नयाँ श्रम संहिता (श्रम कानून) लाई ३१ भन्दा बढी राज्य र केन्द्र शासित प्रदेशहरूले सैद्धान्तिक रूपमा स्वीकार गरिसकेका छन्। धेरैले नियम पनि बनाएका छन् । स्रोतहरू विश्वास गर्ने हो भने, केही राज्यहरूले केही बुँदाहरूमा आपत्ति जनाएका छन्। यसका लागि वार्ता भइरहेको छ । नयाँ श्रम संहिता कहिले लागु हुने मिति तय नभएपनि छिट्टै लागू हुने मन्त्रालयले जनाएको छ ।