एजेन्सी । चीनको अर्थतन्त्रको गति अहिले सुस्त हुँदै गएको छ । सरकारको शून्य कोभिड नीति अत्यन्तै कडाइका साथ लागू भएको र विश्वव्यापी मागमा आएको कमीका कारण चिनियाँ अर्थतन्त्र मन्दीमा परेको देखिन्छ । चिनियाँ अर्थतन्त्रको दोस्रो चौमासिकको वृद्धिको तथ्याङ्क चाँडै आउँदैछ। यदि विश्वको दोस्रो ठूलो अर्थतन्त्रमा गिरावट आयो भने विश्वव्यापी मन्दीको डर अझै बढ्ने छ ।

चीनले वार्षिक ५.५ प्रतिशत आर्थिक वृद्धिको लक्ष्य राखेको छ । तर अहिले त्यो सम्भव देखिदैन । तर, चीनको आर्थिक मामिलासँग सम्बन्धित ठूला अधिकारीहरूले यो लक्ष्य हासिल गर्न खासै ध्यान दिइरहेका छैनन्। तर पहिलो त्रैमासिकमा चीनको अर्थतन्त्र ह्रासबाट जोगिएको थियो।

चीनले बेलायत र अमेरिकाजस्तै उच्च मुद्रास्फीतिसँग लडिरहेको छैन । तर, यसको अगाडि केही अन्य समस्याहरू छन्। चीनमा बनेका वस्तुको आन्तरिक बजार र अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा माग घटेको छ । अमेरिका जस्ता अन्य ठूला अर्थतन्त्रसँगको व्यापार युद्धले पनि चीनको वृद्धिलाई सुस्त बनाउँदै लगेको छ ।

चिनियाँ मुद्रा युआन, दशकमा सबैभन्दा खराब प्रदर्शनको लागि नेतृत्व गर्दैछ। कमजोर मुद्राबाट बढ्दो अनिश्चितताका कारण लगानीकर्ताहरू पन्छिन्छन् र वित्तीय बजारमा अनिश्चितता बढ्छ। यसले पनि केन्द्रीय बैंकलाई अर्थतन्त्रमा पैसा इन्जेक्सन गर्न गाह्रो बनाउँछ।

यो सबै यस्तो समयमा भइरहेको छ जब राष्ट्रपति सी जिनपिङको कद धेरै बढेको छ। अक्टोबर १६ मा हुने चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको बैठकमा उनी तेस्रो पटक राष्ट्रपति घोषणा हुन सक्नेछन् । आखिर, चिनियाँ अर्थतन्त्रमा गिरावट आउने खतराहरू सिर्जना गर्ने कारणहरू के हुन् ?

कोभिड चीनको सेन्जेन र तियानजिन जस्ता उत्पादन केन्द्रहरू लगायत धेरै शहरहरूमा फैलिएको छ र सरकारले यसलाई नियन्त्रण गर्न धेरै कडा प्रतिबन्धहरू लगाएको छ। मानिसहरु खानपानमा कम खर्च गरिरहेका छन् । खुद्रा, पर्यटन र अन्य सेवामा आधारित उद्योगहरूमा निरन्तर दबाब छ।

उत्पादनमूलक क्षेत्रको अवस्था पनि राम्रो छैन । राष्ट्रिय तथ्याङ्क ब्यूरोका अनुसार, सेप्टेम्बरमा उत्पादन ट्र्याकमा फर्किएको देखिन्छ। किनभने सरकारले पूर्वाधारमा बढी खर्च गरिरहेको छ । तर, उत्पादनको गति रोकिएको दुई महिनापछि यो कदम उठाइयो। सरकारको यो कदममाथि पनि प्रश्न उठेको छ । निजी सर्वेक्षणका अनुसार सेप्टेम्बरमा वास्तवमा कारखाना गतिविधिमा गिरावट आएको छ। मागको कमीले उत्पादन, नयाँ अर्डर र रोजगारीलाई असर गरेको छ। उच्च ब्याजदर, मुद्रास्फीति र युक्रेन युद्धका कारण अमेरिका जस्तो देशमा माग घट्दै गएको छ ।

विज्ञहरू विश्वास गर्छन् । चीनले आफ्नो अर्थतन्त्रलाई गति दिन थप कदम चाल्न सक्छ। तर शून्य कोविड नीति समाप्त नभएसम्म, त्यसो गर्ने कारण थोरै देखिन्छ। क्७ए ग्लोबल रेटिङ्सका प्रमुख एशिया अर्थशास्त्री लुइस कुइज भन्छन्, ‘अहिले अर्थतन्त्रमा पैसा लगाउनुको कुनै कारण छैन। यदि कम्पनीहरू विस्तार गर्न सक्दैनन् र मानिसहरूले खर्च गर्न सक्षम छैनन् भने, त्यसको कुनै फाइदा छैन।’

चीनले साना व्यवसाय, पूर्वाधार र घरजग्गालाई गति दिन एक ट्रिलियन युआनको प्याकेज घोषणा गरेको थियो। तर वृद्धि लक्ष्य र रोजगारी सिर्जना गर्न आवश्यक खर्च बढाउन थप कदमहरू चाल्न आवश्यक छ।यसमा पूर्वाधारमा लगानी बढाउने, घर खरिदकर्ता, सम्पत्ति विकासकर्ता र स्थानीय सरकारहरूका लागि ऋण सर्तहरू सहज बनाउने र परिवारहरूलाई दिइने करमा छुट जस्ता कदमहरू समावेश छन्।

कुइज भन्छन्, ‘आर्थिक कमजोरीको पछिल्लो समय सरकारले चालेका कदम कमजोर छन् ।’ घरजग्गा गतिविधि र आवास क्षेत्रमा नकारात्मक भावनाका कारण वृद्धिदर सुस्त हुनेमा कुनै शंका छैन । चीनको कुल गार्हस्थ्य उत्पादनको एक तिहाइ भागमा सम्पत्ति र अन्य उद्योगहरू छन्।

ूजब आवास क्षेत्रमा विश्वास कमजोर हुन्छ, मानिसहरूले आर्थिक स्थितिमा आफ्नो विश्वास गुमाउँछन्,ू कुइज भन्छन्।  चीनमा घर खरिदकर्ताहरूले अधूरा भवनहरूमा ऋणको किस्ता तिरिरहेका छैनन् र धेरैलाई उनीहरूको घरहरू पूरा गर्न सक्षम हुनेछ भन्ने शंका छ। नयाँ घरको माग घटेकाले निर्माण क्षेत्रमा प्रयोग हुने कच्चा पदार्थको आयात पनि घटेको छ ।

चीन सरकारले घरजग्गा क्षेत्रलाई राहत दिने प्रयास गरिरहेको छ । तर, यसका बाबजुद पनि घरजग्गाको मूल्य घटिरहेको छ । यस वर्ष धेरै सहरहरूमा सम्पत्तिको मूल्य २० प्रतिशतभन्दा बढीले घटेको छ।

सम्पत्ति विकासकर्ताहरू दबाबमा छन् र धेरै विश्लेषकहरू विश्वास गर्छन् कि सरकारले घर जग्गा बजारमा विश्वास पुनर्स्थापित गर्न थप कदम चाल्नुपर्नेछ। अगस्टमा देशको दक्षिणपश्चिमी प्रान्त सिचुआन र मध्य क्षेत्रको जोङकिङ सहरमा कडा गर्मीपछि खडेरी परेको थियो।

एयर कन्डिसनको माग बढेसँगै जलविद्युतमा मात्र निर्भर यस क्षेत्रको विद्युत् ग्रिडमा ठूलो चाप परेको छ । आईफोन निर्माताहरू फक्सकन र टेस्ला जस्ता ठूला कम्पनीहरू लगायत ठूला कारखानाहरूले या त आफ्नो काम गर्ने घण्टा घटाउनु परेको थियो वा कारखानाहरू पूर्ण रूपमा बन्द गर्नुपर्ने थियो।

चीनको तथ्याङ्क ब्यूरोका अनुसार अगस्टमा फलाम र इस्पात उद्योगको नाफा गत वर्षको तुलनामा २०२२ को पहिलो सात महिनामा ८० प्रतिशतले घटेको छ। अन्ततः चिनियाँ सरकारले सहयोग गर्न अगाडि आउनुपर्‍यो। सरकारले स्थानीय किसान र विद्युत् कम्पनीलाई अर्बौं डलरको राहत प्याकेज दिएको छ ।

चीनका ठूला प्राविधिक कम्पनीहरूमा नियामक निकायहरूको कार्यको प्रभाव देखिन थालेको छ। दुई वर्षसम्म चलेका यी कार्यहरूले कुनै सकारात्मक परिणाम देखाएनन्।त्भलअभलत र ब्ष्दिबदब ले अन्तिम क्वाटरमा पहिलो पटक आफ्नो नाफा घटेको देखेका छन्। टेन्सेन्टको नाफा ५० प्रतिशतले घटेको छ भने अलिबाबाको खुद आम्दानी आधाभन्दा बढीले घटेको छ ।

हालैका महिनाहरूमा दशौं हजार मानिसहरूले आफ्नो जागिर गुमाएका छन् ।  पहिले नै चलिरहेको रोजगार संकटलाई बिगार्दै। हाल चीनमा १६ देखि २४ वर्ष उमेर समूहका प्रत्येक पाँचौं युवा बेरोजगार छन्। दीर्घकालमा यसले चीनको उत्पादकत्व र वृद्धिमा असर पार्न सक्छ।

लगानीकर्ताले पनि सरकारको दृष्टिकोणमा परिवर्तन आएको देखेका छन् । सी जिनपिङको शक्तिमाथिको पकड बलियो हुँदै गएपछि चीनका केही सफल कम्पनीहरू झन्झटिलो बन्दै गएका छन्।

सरकारी स्वामित्वका कम्पनीहरूलाई फाइदा हुने देखिन्छ ।  यस्तो अवस्थामा ठूला विदेशी लगानीकर्ताले चीनबाट पैसा फिर्ता गरिरहेका छन् । जापानको सफ्टबैंकले अलिबाबाबाट ठूलो पैसा निकालेको छ । जबकि वारेन बफेटको बर्कशायर ह्याथवेले चिनियाँ इलेक्ट्रिक वाहन निर्माता आफ्नो हिस्सेदारी बेच्दैछ। यो वर्षको दोस्रो छमाहीमा मात्रै टेन्सेन्टबाट ७ अर्ब डलरभन्दा बढीको लगानी बाहिरिएको छ ।

यसैबीच, अमेरिकाले अमेरिकी शेयर बजारमा सूचीकृत चिनियाँ कम्पनीहरूमाथि कडाइ गरिरहेको छ। क्७ए ग्लोबल रेटिङ्सले भर्खरैको नोटमा भन्यो, ‘केही लगानी निर्णयहरू स्थगित भइरहेका छन् र केही विदेशी कम्पनीहरूले अन्य देशहरूमा आफ्नो उत्पादन क्षमता बढाउन चाहन्छन्।’

चीन पहिलेको जस्तो उद्योगका लागि खुला नहुन सक्छ भन्ने कुरा विश्वले अहिले महसुस गरिरहेको छ । पछिल्ला केही दशकहरूमा चीनलाई अघि बढाएको आर्थिक प्रगतिलाई अब सी जिनपिङले बाजी मारेको देखिन्छ। बीबीसीबाट