एजेन्सी । पाँच वर्षमा हुने चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टी (सीपीसी)को महाधिवेशनको समापन समारोहबाट सन् २००३ देखि २०१३ सम्म चीनको राष्ट्रपति भएका हु जिन्ताओको भिडियो सार्वजनिक गरिएको छ । यस भिडियोमा कमजोर देखिने ७९ वर्षीय जिन्ताओ राष्ट्रपति सी जिनपिङको देब्रेपट्टि रहेको कुर्सीमा बसेको देखिन्छ । ली झान्सु र वाङ हुनिङ जिन्ताओको देब्रेपट्टि बसिरहेका छन् भने निवर्तमान प्रधानमन्त्री ली खछ्याङ जिनपिङको दाहिनेपट्टि बसिरहेका छन्।

भिडियोमा दुई अधिकारीले जिन्ताओलाई बाहिर हिँड्न आग्रह गरिरहेका छन् । एकजना अफिसरले उनलाई पछाडिबाट समातेर उठाउन खोजिरहेका छन् । तर, यस विषयमा सरकारले अहिलेसम्म कुनै स्पष्टीकरण दिएको छैन । जब दुई अधिकारी हु जिन्ताओलाई बाहिर लैजाँदै थिए, उनले राष्ट्रपति जिनपिङलाई रोके र उनलाई केही भने। राष्ट्रपति जिनपिङले पनि टाउको हल्लाउदै केही भने ।

त्यसपछि हु जिन्ताओले प्रधानमन्त्री ली खछ्याङको काँध पछाडिबाट छाइरहेका थिए। त्यसपछि ती दुवै अधिकारीले उनलाई ‘ग्रेट हल अफ द पिपुल’ बाहिर लगे ।
हु जिन्ताओलाई स्टेजबाट बाहिर निकालेको भिडियो विश्वभर चाँडै भाइरल भएको छ । के कारणले यस्तो भयो भन्ने विषयमा धेरै अड्कलबाजी भइरहेको छ । यसबारे धेरै प्रश्न उठिरहेका छन् तर चीन सरकारबाट अहिलेसम्म कुनै जवाफ आएको छैन ।

यो भिडियोमा देखाइएको छ कि हु जिन्ताओ एक पटक बाहिर जान तयार थिएनन्। भिडियोमा यो पनि देख्न सकिन्छ कि खडा भएपछि हु जिन्ताओले अकस्मात सी जिनपिङको नोटहरू उठाउन थाले। त्यतिबेला उनी अलमलमा परेका थिए । त्यसपछि सी जिनपिङले हु जिन्ताको हात फिर्ता लिए र आफ्नो नोट फिर्ता लिए।

प्रश्न पनि उठिरहेको छ कि उनले आफ्ना उत्तराधिकारी जिनपिङलाई के भने होलान् रु अनि उनले प्रधानमन्त्री ली खछ्याङको काँध छोएर के भने होलान् ?
जिन्टालाई बाहिर निकाल्नुको दुईवटा वैध कारणहरूमध्ये एउटा यो हो कि चीनको शक्ति राजनीति अहिले चर्किएको छ। र, देशका पूर्व नेतालाई ‘संदेश दिन’ मात्रै मञ्चबाट हटाइयो ।

दोस्रो कारण जिन्ताओलाई गम्भीर स्वास्थ्य समस्या भएको हुन सक्छ। तर, यदि उहाँको अस्वस्थताका कारण उनलाई हटाइयो भने अचानक यो सब किन भयो ? र यो पनि किन भयो क्यामेरा अगाडि ? त्यहाँ आपतकालीन थियो ? कम्युनिष्ट पार्टीको सामूहिक बैठकको कार्यवाही सामान्यतया लिपि अनुसार तय हुन्छ। यस्तो अवस्थामा जिन्टालाई बाहिर निकाल्ने कुरा दुर्घटना नहोला भन्ने अनुमान गरिएको छ । पार्टीले प्रायः यस्ता घटनाको भिडियो सार्वजनिक गर्दैन, तर जानाजानी गरिएको हो भने त्यो नौलो कुरा हो ।

अधिवेशनको अन्तिम दिनमा, उन पहिले बन्द ढोका बैठकमा सहभागी थिए, त्यसपछि क्यामेरा मार्फत प्रसारण गर्न अनुमति दिइएको थियो। क्यामेराहरू जडान गरिसकेपछि मात्र अधिकारीहरूले हु जिन्ताओलाई भेटे र उनलाई बाहिर हिंड्न भने। आइतवारदेखि सुरु हुने चिनियाँ कम्युनिष्ट पार्टीको महाधिवेशनमा वर्तमान राष्ट्रपति सी चिनफिङलाई ऐतिहासिक तेस्रो कार्यकालका लागि पनि चयन भएका छन ।  उनी माओत्सेतुङपछि दुई कार्यकालभन्दा बढी शासन गर्ने पहिलो चिनियाँ नेता भएका छन्।

हु जिन्ताओले सी जिनपिङभन्दा पूर्ण रूपमा भिन्न चीनको प्रतिनिधित्व गर्छन्। उनको शासनमा रहेको सामूहिकताको भावना जिनपिङको भन्दा धेरै ठूलो थियो। आफ्नो पालामा उनले पोलिटब्युरो स्थायी समितिमा विभिन्न गुटहरूको हेरचाह गर्नुपरेको थियो। वास्तवमा, जिन्ताओको कार्यकाललाई बन्द चीन खोल्ने र नयाँ विचारहरूप्रति सहिष्णुता बढाउने रूपमा हेरिएको थियो।

सन् २००८ को बेइजिङ ओलम्पिक अन्तर्राष्ट्रिय प्रदर्शनको हिसाबले सबैभन्दा राम्रो समय थियो। चीनमा ठूलो संख्यामा विदेशी कम्पनी र विदेशी पर्यटक आउने गरेका छन् । इन्टरनेट पहिले भन्दा धेरै निस् शुल्क थियो। चीनका मिडिया संस्थाहरूले राम्रो पत्रकारिता गरिरहेका छन्। र यी सबै, विश्वमा चीनको प्रतिष्ठा लगातार सुधार भइरहेको थियो।

हु जिन्ताको शासनकाललाई धेरैले ‘बेकार’ भने पनि त्यतिबेला देशको आर्थिक विकास दोहोरो अंकमा थियो। सी जिनपिङ पार्टीको महासचिव बनेदेखि नै उनले चीनलाई एकदमै फरक दिशामा लिएका छन्। उहाँ आफैं यसको केन्द्रमा हुनुहुन्छ र चुनौती दिन सकिँदैन।

वर्तमान सरकारमा राष्ट्रवादी भावनामा विस्फोट भएको छ । यो सरकारले कुनै पनि निर्णय गर्दा अरुले के सोच्छन् भन्ने कुरामा खासै सोच्दैन । बरु, सी जिनपिङको सरकारले चीनको लागि समय आएको छ भन्ने सन्देश दिन खोजिरहेको छ। यस्तो अवस्थामा यो देशसँग खेल्नेले आफैंलाई खतरामा पार्नेछन् ।

 २०५ सदस्यीय केन्द्रीय समितिको संरचनामा पनि यो प्रतिबिम्बित हुन्छ। नयाँ केन्द्रीय समितिमा न त प्रधानमन्त्री ली खछ्याङ न वाङ याङ समावेश छन्। आर्थिक एजेन्डाका हिसाबले दुवैलाई ‘उदार’ मानिन्छ। साथै दुवै जना विगतको शासनकालबाट वैचारिक रुपमा प्रभावित रहेको बताइएको छ ।

उही समयमा, नवगठित पोलिटब्युरो स्थायी समितिमा सी जिनपिङप्रति वफादार मानिने व्यक्तिहरू मात्र छन्। शनिबार, चीनको भविष्य तय गर्ने सी जिनपिङको विचारलाई स्वीकार गर्दै पार्टीको संविधानमा परिवर्तन गरिएको थियो।

गत आइतबार कंग्रेसको उद्घाटन गर्दै राष्ट्रपति जिनपिङले हङकङमा प्रजातन्त्र समर्थक आन्दोलनको दमनलाई जायज ठहराउनुभयो। उनले अराजकता हटाउन चीनको कदम चालेको बताए । उनले ताइवानलाई कब्जा गर्नको लागि बल प्रयोग गर्ने चीनको अधिकारलाई पनि समर्थन गरे।