एजेन्सी । राजीव गान्धी हत्याकाण्डका ६ जना दोषी शुक्रबार रिहा भएका छन् । भारतको सर्वोच्च अदालतले सोही दिन नलिनी र आरपी रविचन्द्रनसहित सबै दोषीलाई रिहा गर्न आदेश दिएको हो । अदालतको आदेशको एक घण्टाभित्रै जन्मकैदको सजाय भोगिरहेका सबै दोषी रिहा भएका छन् ।

मे १८ मा सर्वोच्च अदालतले सोही मुद्दाका दोषी पेरारिवलनलाई रिहा गर्न आदेश दिएको थियो । बाँकी दोषीले पनि सोही आदेशलाई उद्धृत गर्दै अदालतबाट रिहा गर्न माग गरेका थिए । नलिनी र रविचन्द्रन दुवैले ३० वर्षभन्दा बढी जेलमा बिताइसकेका छन् ।

राजीव गान्धी हत्याका दोषीको रिहाइमा कांग्रेसले यो स्वीकार्य नहुने बताएको छ । कांग्रेस महासचिव जयराम रमेशले पत्र जारी गर्दै भनेका छन्– सर्वोच्च अदालतले फैसला सुनाउँदा देशको भावनालाई ध्यानमा राखेको छैन । 

राजीव गान्धीको हत्याको आरोपमा नलिनी पक्राउ पर्दा उनी गर्भवती थिइन् । उनी गर्भवती भएको दुई महिना भइसकेको थियो । त्यसपछि सोनिया गान्धीले नलिनीलाई माफ गरिन् । अहिलेसम्म संसारमा नआएकी नलिनीको गल्तीको सजाय निर्दोष बालकलाई कसरी दिइन्छ भन्ने उनको भनाइ थियो ।

राजीव गान्धी हत्या प्रकरणमा ट्रायल कोर्टले षड्यन्त्रमा संलग्न २६ जनालाई मृत्युदण्डको सजाय सुनाएको थियो । मे १९९९ मा सर्वोच्च अदालतले १९ जनालाई सफाइ दिएको थियो । बाँकी सात अभियुक्तहरूमध्ये चार (नलिनी, मुरुगन उर्फ ​​श्रीहरन, सन्थान र पेरारिवलन) लाई मृत्युदण्ड र बाँकी (रविचन्द्रन, रोबर्ट पायस र जयकुमार) लाई जन्मकैदको सजाय सुनाइएको थियो। चारै जनाको दया याचिकामा, तमिलनाडुका गभर्नरले नलिनीको मृत्युदण्डको सजायलाई आजीवन कारावासमा परिणत गरे। बाँकी अभियुक्तहरूको दया याचिका २०११ मा राष्ट्रपतिले खारेज गरिदिएका थिए।

राजीव गान्धीलाई मे २१, १९९१ मा तमिलनाडुको श्रीपेरुम्बदुरमा चुनावी र्‍यालीमा धनु नामक आत्मघाती बम आक्रमणकारीले हत्या गरेको थियो। एलटीटीई महिला आतंकवादी धनु (तेनमोजी राजरत्नम)ले राजीवलाई फूलको हार लगाएर खुट्टा छोएर निहुरेर कम्मरमा बाँधेर विस्फोटक पदार्थ विष्फोट गरिन् । विष्फोट यति शक्तिशाली थियो कि धेरै मानिसहरु टुक्रा–टुक्रा भए । राजीव र आक्रमणकारी धनुसहित १६ जनाको घटनास्थलमै मृत्यु भएको थियो भने ४५ जना गम्भीर घाइते भएका थिए ।

राजीवले आफ्नो कार्यकालमा श्रीलंकामा शान्ति सेना पठाएका थिए । जसका कारण तमिल विद्रोही संगठन (लिबरेशन टाइगर्स अफ तमिल इलम) उनीसँग रिसाएको थियो। १९९१ मा, जब राजीव गान्धी लोकसभा चुनावको प्रचार गर्न चेन्नई नजिकै श्रीपेरुम्बुदुर गए, ीत्त्भ् ले त्यहाँ राजीवमाथि आत्मघाती हमला गर्‍यो।

सन् १९८४ मा इन्दिरा गान्धीको हत्यापछि राजीव गान्धी प्रधानमन्त्री बने । लोकसभा चुनावमा कांग्रेसले तीन चौथाई सिट जित्न सफल भएको थियो। त्यसबेला कांग्रेसले ५३३ मध्ये ४१४ सिट जितेको थियो । जब राजीव प्रधानमन्त्री बने तब उनको उमेर ४० वर्ष मात्र थियो । उनी देशका सबैभन्दा कान्छो प्रधानमन्त्री थिए । आफ्नो कार्यकालमा उनले विद्यालयमा कम्प्युटर जडान गर्ने बृहत् योजना बनाएका थिए । जवाहर नवोदय विद्यालयहरू राजीव गान्धीको कार्यकालमा स्थापना भएका थिए। पीसीओ मार्फत गाउँ गाउँमा टेलिफोन पुग्यो ।

यसै क्रममा उनीमाथि भ्रष्टाचारको आरोप पनि लागेको थियो । सिख दंगा, भोपाल ग्यास घटना, शाह बानो काण्ड, बोफोर्स काण्ड, कालो धन र श्रीलंका नीतिका लागि राजीव सरकारको आलोचना भएको थियो। त्यसैले चुनावमा कांग्रेस पराजित भयो र वीपी सिंहको सरकार बन्यो। यो सरकार ज्ञढढण् मा पतन भयो र कांग्रेसको समर्थनमा चन्द्रशेखरको सरकार गठन भयो। यो सरकार पनि १९९१  मा पतन भयो र चुनाव घोषणा भयो। राजीव यी चुनावको प्रचार गर्न तमिलनाडु गएका थिए। जहाँ उनको हत्या भएको थियो ।

केन्द्र सरकारले पूर्वप्रधानमन्त्री राजीव गान्धीको हत्याको अनुसन्धान गर्न गठित विशेष अनुसन्धान एजेन्सीलाई विघटन गरेको छ । यो बहु–अनुशासनात्मक निगरानी एजेन्सी (MDMA) राजीव गान्धीको हत्यापछि कुनै पनि ठूलो षड्यन्त्र अनुसन्धान गर्न गठन गरिएको थियो। यो जैन आयोगको सिफारिसमा १९९८ मा सिर्जना गरिएको थियो।

यो विशेष एजेन्सी अर्थात् एमडीएमए विगत २४ वर्षदेखि सीबीआई अन्तर्गत काम गरिरहेको थियो। धेरै केन्द्रीय सुरक्षा निकायका अधिकारीहरू यसमा संलग्न थिए। समाचार एजेन्सी पीटीआईका अनुसार एजेन्सी भंग गर्ने आदेश मे मा जारी गरिएको थियो। यस विषयमा थप अनुसन्धान सीबीआईको छुट्टै इकाईले गर्नेछ।