देख्दा–सुन्दा सामान्य लाग्ने तर वैश्विक भूराजनीतिक शक्ति सन्तुलनमा दूरगामी असर पार्ने एउटा घटना हालसालै चीनको राजधानी बेइजिङमा घटित भएको छ । चीनको सल्लाह र मध्यस्थतामा चार दिनसम्म चलेको सघन छलफल र वार्तापश्चात् दुई कट्टर विरोधी देशहरू इरान र साउदी अरेबिया आफ्ना विच्छेदरत सम्बन्धलाई पुनर्स्थापित गर्न तयार भएका छन् ।

यसअनुसार अब रियाद (साउदी अरेबिया) र तेहरान (इरान)ले आफ्ना दूतावासहरू पुन खोल्न तथा कूटनीतिक सम्बन्धलाई पुनः स्थापित गर्ने भएका छन् । साथै, दुवै देशहरूले एक अर्काको सार्वभौमसत्तालाई सम्मान गर्ने र आन्तरिक मामिलामा कुनै पनि किसिमको हस्तक्षेप नगर्ने कुरामा सहमति जनाएका छन् । साथै, दुवै देशले सन् २००१ मा हस्ताक्षर गरेका सुरक्षा सहयोग तथा व्यापार सम्झौतालाई पनि पुनः सुचारु गर्ने भएका छन् ।

इरान र साउदी अरेबियाबिच मिलापत्र गराउनुलाई चीनको ठुलो कूटनीतिक विजयको रुपमा लिइएको छ । विश्लेषकहरूले यस घटनालाई खाडी क्षेत्रमा चीनको प्रभाव बढ्दै गइरहेको अर्थमा व्याख्या गरेका छन् । साथै, हालसम्म खाडीमा अत्यन्तै दृढ रुपमा स्थापित अमेरिकी प्रभुत्व कमजोर बन्दै गइरहेको र खाडीका मुलुकहरूका लागि पनि अन्य विकल्पहरू खुला रहेको परिघटनाको रुपमा पनि यसलाई व्याख्या गर्न थालिएको छ ।

यो मध्यस्थतामा गहन भूमिका खेल्ने चीनका वरिष्ठ कुटनीतिज्ञ/पूर्व विदेशमन्त्री वाङ यीले भनेका छन्, ‘चीनले गरम–बहस बनेका विषयवस्तुहरूलाई सम्हाल्नका लागि रचनात्मक भूमिका खेल्न जारी राख्नेछ र एउटा मुख्य राष्ट्रको रुपमा आफ्ना जिम्मेवारीलाई प्रदर्शन गर्नेछ ।’ उनले साउदी अरेबिया र इरानबिच सम्बन्ध सुधारमा भएको यो उपलब्धिलाई ‘शान्ति र वार्ताको पक्षमा भएको ठुलो विजय’को रुपमा पनि व्याख्या गरेका छन् ।

खाडी क्षेत्रमा विकसित भएको यो नयाँ घटनाक्रमलाई अमेरिका र युरोपका लागि एउटा ठुलो दुःस्वप्नले साकार रूप लिएको घटनाको रुपमा पनि हेरिन थालिएको छ । यो घटना त्यति बेला भएको छ, जुन बेलामा विश्व युक्रेनमा रुसले चालेको ‘विशेष सैनिक अभियान’का कारण ध्रुवीकृत भएको छ । रुसलाई एक्ल्याउन अमेरिका र युरोपले रुसमाथि नाकाबन्दी त लगाएकै छ, टुप्पी कसेर युक्रेनलाई सैनिक सहयोग समेत गरिरहेको छ ।

कुनै बेला खाडी क्षेत्रमा अमेरिकाका बफादार सहयोगी राष्ट्रको रुपमा रहेको साउदी अरेबियाले अमेरिकी–युरोप नाकाबन्दीलाई बेवास्ता गर्दै रुससँगको कारोबारलाई निरन्तरता दिइरहेको छ । हालसम्म अमेरिकी डलरमा मात्रै तेलको कारोबार गर्दै आइरहेको साउदी अरेबियाले अन्य मुद्रामा पनि कारोबार गर्ने भएपछि अमेरिकाको पेट्राेडलरकाे साम्राज्यमाथि १० रेक्टरको झट्का लागेको छ ।

झन् इरानले त यस युद्धमा निर्णायक भूमिका खेलिरहेको ड्रोन तथा अन्य सैनिक सहायता समेत उपलब्ध गराइरहेको छ । यो अवस्थामा, इरान र साउदी अरेबियाबिच सम्बन्धमा सुधार हुनु भनेको निश्चय पनि अमेरिका–युरोपको लागि एउटा भयानक दुःस्वप्नले साकार रूप लिएको परिघटना नै बनेको छ । --- चन्द्र खाकीबाट 

((नोट : वरिष्ठ कुटनीतिज्ञ/पूर्व विदेशमन्त्री हुनुपर्ने ठाउँमा अन्यथा भएकोले सच्चाईएको छ।)