एजेन्सी । भारतले सन् २०२३ मा विश्वको सबैभन्दा बढी जनसङ्ख्या भएको देशको रूपमा चीनलाई उछिनेको छ । त्यहाँ  यस वर्ष १.४ अर्बभन्दा बढी मानिसहरू रहेको  गणनामा देखिएको छ ।

संयुक्त राष्ट्रसङ्घको बुधबार प्रकाशित प्रतिवेदनले यो वर्षको मध्य सम्ममा भारतमा चीनमा भन्दा ३ करोड बढी जनसङ्ख्या हुने बताएको हो । यो वर्षको फेब्रवरी अन्त्यसम्मको तथ्याङ्क विश्लेषण गरिएको सो प्रतिवेदनले भारतलाई केही चेतावनी समेत दिएको छ । भारतमा उच्च प्रजनन क्षमताले आर्थिक वृद्धिलाई चुनौती दिने चेतावनी समेत दिएको  हो ।

यस वर्ष नोभेम्बर १५ सम्ममा ८ अर्ब पुग्ने अनुमान गरिएको विश्वको जनसङ्ख्या २०३० मा ८.५ अर्ब र २१०० मा १० अर्ब ४० करोड पुग्ने अनुमान गरिएको छ ।विश्व जनसङ्ख्या दिवसको अवसरमा जारी गरिएको प्रतिवेदनमा मृत्युदर घट्दै गएको उल्लेख छ ।

दश वर्षमा एक पटक हुने घरेलु जनगणना अनुसार २०११ मा भारतको जनसङ्ख्या १ अर्ब २१ करोड थियो। सरकारले कोभिड–१९ को महामारीका कारण २०२१ को जनगणना स्थगित गरेको थियो ।

सन् १९५० यता विश्वको जनसङ्ख्या सबैभन्दा सुस्त गतिमा बढिरहेको थियो । यो सन् २०२० मा १ प्रतिशतभन्दा तल झरेको संयुक्त राष्ट्र सङ्घको अध्ययनले देखाएको छ।

सन् २०२१ मा, विश्वको जनसङ्ख्याको औसत प्रजनन क्षमता एक जीवनकालमा प्रति महिला २.३ जन्मेको थियो, जुन सन् १९५० मा करिब ५ जन्मको तुलनामा घटेको थियो। विश्वव्यापी प्रजनन क्षमता २०५० सम्ममा प्रति महिला २.१ हुने अनुमान गरिएको छ।

"यो हाम्रो विविधतालाई मनाउने, हाम्रो साझा मानवतालाई चिन्ने र स्वास्थ्यको क्षेत्रमा भएको प्रगतिमा चकित हुने अवसर हो जसले आयु बढाएको छ र नाटकीय रूपमा मातृ र बाल मृत्युदर घटाएको छ," संयुक्त राष्ट्रका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले एक विज्ञप्तिमा भनेका छन्।

सन् २०२० को जनवरीदेखि डिसेम्बर २०२१ सम्म कोभिड-१९ महामारीका कारण करिब १४.९ मिलियनको मृत्यु भएको विश्व स्वास्थ्य सङ्गठनको अघिल्लो रिपोर्टलाई उद्धृत गर्दै, संयुक्त राष्ट्रको प्रतिवेदनले सन् २०२१ मा विश्वव्यापी जीवन प्रत्याशा ७२.८ वर्षको तुलनामा २०१९ मा ७१ वर्षमा झरेको बताएको छ।

संयुक्त राष्ट्रसङ्घले सन् २०५० सम्ममा विश्व जनसङ्ख्यामा हुने अनुमानित वृद्धिको आधाभन्दा बढी प्रजातान्त्रिक गणतन्त्र कङ्गो, इजिप्ट, इथियोपिया, भारत, नाइजेरिया, पाकिस्तान, फिलिपिन्स र तान्जानियामा केन्द्रित हुने जनाएको छ ।

उप-सहारा अफ्रिकाका देशहरूले सन् २०५० सम्म अनुमानित वृद्धिको आधा भन्दा बढी योगदान दिने अपेक्षा गरिएको छ। यद्यपि, प्रजनन क्षमतामा आएको कमीका कारण सन् २०२२  र सन् २०५० को बिचमा ६१  देशको जनसङ्ख्या १ प्रतिशत  वा सो भन्दा बढीले घट्ने अनुमान गरिएको छ।