एजेन्सी । गत हप्ता साउदी अरेबियाको राजधानी रियादमा ५७ अरब र मुस्लिम राष्ट्रका नेताहरुको महत्वपूर्ण बैठक बसेको थिए। जसमा ती देशका नेताहरुले पश्चिम र विशेषगरी अमेरिकालाई पाखण्डी, दोहोरो मापदण्ड अपनाएको र समझदारी नभएको आरोप लगाएका थिए । 

केही देशका विदेश मन्त्रीहरूले मलाई सोधे कि किन एकातिर पश्चिमी देशहरूले रुसलाई युक्रेनमा सर्वसाधारण मारेको आरोप लगाउँछन्, अर्कोतिर उनीहरूले इजरायललाई गाजाका नागरिकहरूमाथि अत्याचार गर्न हरियो संकेत दिन्छन्।

अरब इस्लामिक देशका नेताहरूको यो बैठक रियादको रिट्ज कार्लटन होटलमा भएको थियो । जसलाई राजकुमार र राष्ट्र प्रमुखहरूका लागि फूलका ठूला गुच्छा र चम्किलो झूमरले सजाइएको थियो। दृश्यात्मक रूपमा, यस ठाउँको चित्र गाजामा विनाशको चित्रको पूर्ण विपरीत थियो।

बैठकमा गाजा(इजरायल युद्ध र गाजामा सर्वसाधारणको जीवन र सम्पत्तिमा भएको ठूलो क्षतिको लागि इजरायल र यसका समर्थकहरूलाई एकतर्फी रूपमा जिम्मेवार ठहराइएको थियो।

अक्टोबर ७ मा दक्षिणी इजरायलमा भएको आक्रमणको लागि कसैले हमासलाई दोष दिएनन्। यस हमलामा करिब १२०० इजरायली नागरिक मारिएका थिए र करिब २४० जनालाई हमास लडाकुहरूले बन्धक बनाएका थिए। हमासको यो आक्रमणको बदलास्वरुप इजरायलले गाजामा रहेको आफ्नो स्थानमा आक्रमण गरेको थियो ।

अरब लीगका महासचिवले इजरायलले आपराधिक कार्य गरेको आरोप लगाएका छन् । बैठकपछि जारी विज्ञप्तिमा भनिएको छ, ‘हामी गाजामा इजरायलको आक्रामक प्रतिकारात्मक कारबाहीका खतरनाक परिणामहरूबारे चेतावनी दिन्छौं । यहाँ के भइरहेको छ त्यो युद्ध अपराध हो।’ 

विज्ञप्तिमा नेताहरूले भनेका छन्, ‘न इजरायल आफ्नो आक्रामक मनोवृत्ति अन्त्य गर्न चाहन्छ र न संयुक्त राष्ट्र सुरक्षा परिषदले यो आक्रामकता अन्त्य गर्न अन्तर्राष्ट्रिय कानूनहरू लागू गर्न सक्षम छ। यस्तो अवस्थामा यो क्षेत्रमा यो युद्ध फैलिने खतरा छ।’ 

मैले सम्मेलनमा केही व्यक्तिहरूसँग कुरा गरें जसले उनीहरूलाई इजरायलले यसमा थप ध्यान दिने आशा राखेका थिए। वास्तवमा यो सम्मेलनको लक्ष्य र यहाँ देखिएको एकताको सन्देश इजरायल नभई यसको सबैभन्दा ठूलो समर्थक अमेरिका रहेको स्पष्ट भयो ।

सम्मेलनमा सहभागी नेताहरू बाइडेन प्रशासन र पश्चिमी देशहरूले इजरायललाई यो युद्ध अन्त्य गर्न आवश्यक दबाब दिन चाहन्छन्। तर,  एउटा कुरा जसमा यी देशहरू सहमत हुन सकेनन् । त्यो लक्ष्य कसरी हासिल गर्ने भन्ने थियो। केही घनिष्ट साथीहरू पनि सम्मेलनमा सहभागी थिए, जसले यस क्षेत्रका अन्य देशहरू गाजाको स्थिति नियन्त्रण बाहिर गएको देखेर कत्तिको चिन्तित छन् भन्ने सङ्केत हो।

सम्मेलनमा भाग लिन इजरायलको प्रमुख प्रतिद्वन्द्वी इरान आइपुगेको छ । इरानी राष्ट्रपति इब्राहिम रायसी आफ्नो कालो पोशाकमा सम्मेलन कक्षमा देखा परेका थिए ।  उनका सुरक्षाकर्मीहरू बिना कलरलेस शर्ट र कालो सूटमा थिए। यो दृश्य आफैमा स्तब्ध थियो।

इरान र साउदी अरेबियाको सम्बन्ध धेरै वर्षदेखि तनावपूर्ण थियो तर यस वर्षको मार्चमा दुवै नजिक आए र हात मिलाउने निर्णय गरे। तर, दुवैको एजेण्डा फरक–फरक छ । इरानले गाजामा हमास, लेबनानमा हिजबुल्लाह र यमनमा हुथी विद्रोहीहरूलाई समर्थन गर्दछ ।  जसलाई धेरै देशहरूले प्रोक्सी मिलिसिया भनेका छन्।

इजिप्ट र जोर्डन जस्ता कट्टरपन्थी विचारधारा भएका साउदी अरेबिया र त्यसका अरब सहयोगीहरूले यी विद्रोही आन्दोलनहरूलाई खतराको रूपमा लिन्छन्। यस्ता विद्रोही आन्दोलनले क्षेत्रमा अस्थिरता सिर्जना गर्न सक्ने उनीहरुको विश्वास छ ।

रियाद प्रस्थान गर्ने क्रममा इब्राहिम रायसीले तेहरान विमानस्थलमा सञ्चारकर्मीसँग कुरा गर्दै यो समय वार्ताको नभई गाजाका विषयमा कारबाही गर्ने समय भएको बताए । तर,  यो बैठकबाट कसैले अमेरिका वा बेलायतविरुद्ध ठोस कदम चाल्ने अपेक्षा गरेको भए उनी निराश भए ।

संयुक्त अरब इमिरेट्स र बहराइनले इजरायलसँगको सम्बन्ध तोड्ने आह्वानलाई विरोध गरेका छन्। दुबैले हालै अब्राहम सम्झौता अन्तर्गत इजरायलसँग व्यापार र रक्षा सम्बन्ध बढाएका छन्। उनले इजरायलसँग पनि कूटनीतिक सम्बन्ध कायम राखेका छन् ।

सम्मेलनमा सिरियाली राष्ट्रपति बसर अल असद पनि सहभागी थिए । सिरियाली गृहयुद्धमा दमनकारी कारबाहीका कारण आलोचनामा परेका बसर अल असद हालसम्म अरब संसारबाट अलग्गै थिए । सम्मेलनमा उनले ठोस कदम नचालिए सम्मेलनबाट केही उपलब्धि नहुने बताए ।

तर, तेलमाथि प्रतिबन्ध लगाउने र अरब देशमा रहेका अमेरिकी सैन्य अड्डा हटाउने प्रस्तावमाथि सम्मेलनमा एक प्रकारको मौनता देखिएको थियो ।

तर यति हुँदाहुँदै पनि अक्टोबर ७ मा हमासका लडाकुहरू इजरायलमा प्रवेश गरी विनाश मच्चाउने घटना र त्यसपछि सुरु भएको युद्धले मध्यपूर्वको समग्र कथा नै बदलिदिएको छ भन्ने कुरालाई नकार्न सकिँदैन। अक्टोबर ७ को बिहानसम्म, यस क्षेत्रमा राजनीतिक लहर इरान र यसलाई समर्थन गर्ने विद्रोही समूहहरूको विरुद्धमा थियो।

६ अरब राष्ट्रले इजरायलसँग कूटनीतिक सम्बन्ध पूर्णरुपमा पुनर्स्थापित गरेका छन् । यो शृङ्खलामा साउदी अरेबिया अर्को हुने थियो। इजरायलका पर्यटन मन्त्री हमासको आक्रमणको केही दिनअघि रियाद गएका थिए ।

ठूलो संख्यामा इजरायली पर्यटकलाई स्वागत गर्न दुबई खुल्ला हात बोकेर बसेको थियो । अरब देशहरूले इजरायलको प्रविधि, निगरानी, ​​बायो(टेक र अन्य धेरै क्षेत्रमा प्रवीणतामा चासो दिन थालेका थिए।

कतार बाहेक खाडी अरब राष्ट्रहरू प्यालेस्टिनी नेतृत्वबीचको भ्रष्टाचार, अयोग्यता र बढ्दो आन्तरिक कलहबाट थाकेका छन् । हमासका निर्वासित नेताहरूलाई कतारले मात्रै आश्रय दिएको छ। बीबीसी हिन्दी